Koncert kameralny. Władysław Żeleński w 100-lecie śmierci

Opis

Koncert finałowy cyklu „Władysław Żeleński w 100-lecie śmierci” poświęcamy dwóm ważnym utworom kameralnym. Lubelscy muzycy wykonają Kwartet smyczkowy A-dur op. 42 oraz Sonatę na skrzypce i fortepian op. 30.

Po dziewięcioletnim pobycie w stolicy, gdzie piastował funkcję dyrektora Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i wykładowcy Instytutu Muzycznego, autor „Goplany” zamieszkał w rodzinnym Krakowie. Tu kontynuował pracę pedagogiczną, działał jako publicysta i pianista, i tu po 1800 roku napisał drugi ze swych kwartetów. Dedykował go słynnemu skrzypkowi Józefowi Joachimowi, którego prawdopodobnie poznał osobiście. W porównaniu z Kwartetem F-dur, opus 42 reprezentuje bardziej rozwinięty poziom techniczny. Zaawansowana harmonika, rozbudowana praca przetworzeniowa, innowacje formalne połączone z elementami neoromantycznymi znalazły uznanie ówczesnej krytyki. W 1883 roku Kwartet został wykonany w Wiedniu, gdzie anonimy recenzent „Extrapost” określił go jako utwór w „najściślejszym stylu klasycznym”, podkreślając jednocześnie, że „za pośrednictwem dzieł kameralnych Żeleński najlepiej ukazuje swą indywidualność”.

Twórczość skrzypcowa Żeleńskiego obejmuje dwie sonaty (druga zaginęła), „Dwa utwory salonowe” op. 16, „Romans” i „Taniec fantastyczny” z op. 29 oraz „Kołysankę” op. 32. Spośród nich największą popularność zyskała pierwsza „Sonata na skrzypce i fortepian” F-dur op. 30. Jest to też jedno z najczęściej grywanych i ostatnio nagrywanych dzieł artysty. Żeleński dedykował je księżnej Marcelinie z Radziwiłłów Czartoryskiej, którą poznał jako student Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i której niekiedy akompaniował na koncertach.

Na tle rodzimych nielicznych sonat skrzypcowych to dzieło bardzo istotne, monumentalne, powstałe pod wyraźnym wpływem Roberta Schumanna.

Alina Staniak-Ziółkowska

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Ulotka repertuar filharmonii wrzesień-grudzień 2021 – do pobrania (PDF, 312KB)