Ułatwienia dostępu
Działalność Filharmonii im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie rozpoczęła się od Lubelskiej Orkiestry Kameralnej, powołanej w 1944 roku, na której czele stanął Zygmunt Szczepański. Pierwszy koncert zespół dał 10 lutego 1945 roku, jeszcze podczas wojny. Lubelską Orkiestrę Kameralną, przekształconą w 1946 w Miejską Filharmonię w Lublinie.
Działalność Filharmonii im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie rozpoczęła się od Lubelskiej Orkiestry Kameralnej, powołanej w 1944 roku, na której czele stanął Zygmunt Szczepański. Pierwszy koncert zespół dał 10 lutego 1945 roku, jeszcze podczas wojny. Lubelską Orkiestrę Kameralną, przekształconą w 1946 w Miejską Filharmonię w Lublinie. Pierwszym Dyrektorem Filharmonii został Jan Widmański, a stałym dyrygentem i kierownikiem artystycznym, jej dotychczasowy organizator, Zygmunt Szczepański. Przed końcem sezonu artystycznego 1946/47, Zygmunt Szczepański zrezygnował ze swojego stanowiska i opuścił Lublin. Dyrektorem pozostał nadal Jan Widmański, a kierownictwo artystyczne objął Adam Wyleżyński.
Dnia 21 listopada 1949, zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki, Filharmonia uzyskała miano Filharmonii Państwowej w Lublinie. Pierwszą siedzibą była nieduża sala Towarzystwa Muzycznego w budynku Teatru przy ulicy J. Osterwy (obecnie ul. Kapucyńska). Budynek ten wzniesiony został w latach 1884–1886 wg projektu Karola Kozłowskiego i należy on do najstarszych budynków teatralnych w kraju. W roku 1995 Filharmonia przenosi się do nowego budynku na ul. Marii Curie-Skłodowskiej, spełniając marzenie o przestronnej sali koncertowej.
Przez kolejne lata działalności na czele Filharmonii stawało wielu dyrektorów, byli to kolejno: Jan Widmański (1945-1951), Antoni Niemczykowski (1951-1953), Ryszard Wiercioch (1953-1955), Andrzej Cwojdziński (1955-1964), Marian Lewandowski (1964-1969), Adam Natanek (1969-1990), Leszek Hadrian (1990-1997), Teresa Księska-Falger (1997-2004), Mirosław Ziomek (2004-2009), Jan Sęk (2009-2018), Wojciech Rodek (2018-2022), Zuzanna Dziedzic (2022-2023 jako P.O.). Obecnie stanowisko Dyrektora pełni Dominik Mielko.
Stanowisko dyrygenta pełnili: Zygmunt Szczepański (1944-1947), Adam Wyleżyński (1947-1951), Bolesław Kuropatnicki (1949-1950), Roman Mackiewicz (1950-1951), Robert Satanowski, Felicjan Lasota (1951-1954), Eugeniusz Dziewulski (1953-1954), Olgierd Straszyński (1954-1955), Karol Anbild (1955-1957), Franciszek Klimczak (1956-1957), Czesław Kwieciński (1963-1964), Ryszard Komorowski (1971-1991), Jerzy Salwarowski (1991-1994), Agnieszka Kreiner (1994-1997), Piotr Wijatkowski (1992-2011), Zygmunt Rychert (dyrygent gościnny 1997-1998), Szymon Maxim (dyrygent gościnny 2015-2016), Piotr Wajrak (2018), Dawid Jarząb (drugi dyrygent, 2018-2022).
Okres dyrekcji Adama Natanka, który poszerzył repertuar Filharmonii o dzieła wokalno-instrumentalne, opery w wersji estradowej oraz nawiązał współpracę z chórami i zespołami muzycznymi. W tym czasie Filharmonia odbyła liczne tournée zagraniczne oraz wzięła udział w prestiżowych festiwalach.
Agnieszka Kreiner objęła stanowisko dyrektora artystycznego. Dzięki niej sfinalizowano przeprowadzkę do nowej siedziby oraz nagrano pierwszą płytę „Souvenir de Lublin”.
Filharmonia przeniosła się do nowego budynku na ul. Marii Curie-Skłodowskiej, co spełniło marzenie o przestronnej sali koncertowej.
Dyrekcja Teresy Księskiej-Falger, która reaktywowała Lubelski Wrzesień Muzyczny oraz Nałęczowskie Divertimento. Filharmonia współorganizowała także festiwal sztuki współczesnej Lubelskie Forum Sztuki Współczesnej im. Witolda Lutosławskiego.
Filharmonia koncertowała poza stałą siedzibą z powodu modernizacji budynku przy ul. M. Curie-Skłodowskiej. Powrót do odnowionej siedziby nastąpił pod koniec 2015 roku.
Pierwszy koncert z nowym fortepianem Steinway&Sons, na którym zagrał Paweł Wakarecy.
Filharmonia cieszy się bogatym instrumentarium i gości wielu znakomitych artystów oraz dyrygentów z kraju i zagranicy.
Początki orkiestry związane były z działalnością Lubelskiego Towarzystwa Muzycznego, które odgrywało kluczową rolę w organizacji życia kulturalnego miasta. W ostatnim kwartale 1944 roku powstała Lubelska Orkiestra Kameralna, która zadebiutowała 10 lutego 1945 roku. Zaledwie kilka miesięcy później, w maju tego samego roku, odbył się pierwszy koncert orkiestry w pełnym składzie symfonicznym pod batutą Zygmunta Szczepańskiego.
A więc w Lublinie, jako jeden z pierwszych był dyrygent, który nazywał się Szczepański. (...) Z kogo powstała orkiestra? Orkiestra powstała z muzyków, którzy grali przed wojną, byli muzykami wojskowymi. To była grupa dęta. Tak samo grupa perkusyjna, to byli muzycy wojskowi. Wszyscy muzycy, którzy grali na smyczkowych instrumentach, a umieli grać przykładowo na trąbce, na saksofonie, na klarnecie, grali w knajpach.
Dariusz Machnicki
Przełomowym momentem była uchwała Miejskiej Rady Narodowej z 25 stycznia 1946 roku, która powołała do życia Miejską Filharmonię w Lublinie. Instytucja ta szybko zaczęła się rozwijać, a jej status wzrósł jeszcze bardziej, gdy w 1949 roku przekształcono ją w Państwową Filharmonię Lubelską.
Lata 50. to okres licznych zmian personalnych. Zygmunt Szczepański, założyciel orkiestry, opuścił Lublin w 1950 roku, a stanowisko dyrektora przejął Ryszard Wiercioch. Na przestrzeni dekady na czele instytucji stawali wybitni dyrygenci i kierownicy artystyczni, tacy jak Andrzej Cwojdziński, Roman Mackiewicz czy Olgierd Straszyński.
Zacząłem grać w filharmonii 14 kwietnia [19]53 roku. Miałem dokładnie 21 lat i niecałe dwa miesiące. 21 lat niecałe, to gówniarz. Gdzie zacząłem grać pierwszy raz? Była choinka w filharmonii i wziąłem akordeon, i dzieciom zacząłem grać. I zorientowali się, że ja gram na akordeonie całkiem nieźle.
Dariusz Machnicki
Wiesława Nadulska, mieszkanka Lublina wspomina swoją pierwszą wizytę w Filharmoni:
Moje pierwsze w życiu zetknięcie ze sztuką, które bardzo zaważyło na moich zainteresowaniach, to wizyta w Filharmonii Lubelskiej. Miałam wtedy pięć lat, wystawiano „Halkę” Moniuszki – ale nie jako spektakl, tylko w wersji śpiewanej: śpiewacy siedzieli na krzesłach i wstawali, kiedy następowała ich aria. Mama nie mogła iść i wysłała mnie tam z babcią. Od tego momentu zaszczepiło się to we mnie, bardzo szybko polubiłam taką muzykę.
W roku 1957 Orkiestra liczyła 57 instrumentalistów. Filharmonia miała swoich stałych odbiorców wśród mieszkańców miasta:
Lubelskim odkryciem była dla mnie Filharmonia. Lubię muzykę, szczególnie poważną. Mieszkając w Moskwie chodziłam na koncerty do Konserwatorium Moskiewskiego, Filharmonii, czasami udawało się dostać bilet do Teatru Wielkiego. Niekiedy trzeba było wystać przez kilka godzin na mrozie i deszczu, żeby kupić upragniony bilet i posłuchać występów znakomitych wykonawców. W Lublinie też staram się chodzić na co ciekawsze koncerty.
Nina Wróblewska
Ważnym wydarzeniem było nadanie Filharmonii imienia Henryka Wieniawskiego w 1960 roku. Ten wybitny polski skrzypek, pochodzący z podlubelskiej Wieniawy, stał się patronem instytucji, podkreślając jej związek z lokalną tradycją muzyczną.
Lata 70. i 80. to czas szczególnych przemian pod kierownictwem Adama Natanka, który od 1969 roku pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego. Dzięki jego wizji zwiększono liczebność orkiestry oraz podniesiono jej poziom artystyczny. W tym okresie Filharmonia nawiązała współpracę z lokalnymi chórami, co pozwoliło wzbogacić repertuar o wielkie formy oratoryjno-kantatowe, takie jak msze czy opery w wersji koncertowej. Ponadto rozwój muzyki kameralnej zaowocował powstaniem licznych zespołów, w tym Kwintetu Lubelskiego czy Lubelskiego Tria Stroikowego, które rozsławiały lubelską scenę muzyczną także poza granicami miasta.
Przemiany ustrojowe lat 90. przyniosły nowe wyzwania dla instytucji kulturalnych. Filharmonia Lubelska, której dyrektorem został Leszek Hadrian, stanęła przed koniecznością dostosowania się do zmieniających się warunków. W tym czasie zakończono prace nad południowym skrzydłem „teatru w budowie”, co umożliwiło przeniesienie Filharmonii do nowej siedziby w 1995 roku.
Poprzednia siedziba była kameralna, część Teatru Osterwy, słynna sala z piecem na 240 osób. Ta sala miała swój klimat. Gdy jako dyrektorka zapraszałam artystów, Lidię Grychtołównę czy Krzysztofa Jakowicza, to każde z nich po latach wspominało piec i… panią z pieskiem, która przychodziła na koncerty. Ten piesek kochał muzykę, słuchał jej przez cały koncert. Nie ruszał się, czasem spał na kolanach…
Teresa Księska-Falger
Pod kierownictwem Teresy Księskiej-Falger i Agnieszki Kreiner instytucja rozwijała swoją działalność artystyczną i fonograficzną. Wydanie albumu Souvenir de Lublin pod batutą Agnieszki Kreiner było ważnym krokiem w budowaniu marki Filharmonii na rynku muzycznym.
Lata 2000. i 2010. to czas intensywnego rozwoju. Filharmonia zyskała nowe instrumenty,
w tym mistrzowski fortepian, klawesyn oraz zestawy instrumentów dętych i perkusyjnych. Jednym z najważniejszych osiągnięć była budowa koncertowych organów piszczałkowych, których premierowy koncert w 1997 roku wykonał wybitny organista Guy Bovet.
Zespół Filharmonii wzbogacono o nowe formacje artystyczne, takie jak Chór FL „Lutnia Lubelska” oraz Zespół Muzyki Dawnej „Konfraternia Caper Lublinensis”. Dyrektorzy Mirosław Ziomek i Jan Sęk wprowadzili instytucję w nowe tysiąclecie, realizując ambitne projekty artystyczne i organizacyjne. Pod kierownictwem Wojciecha Rodka Filharmonia Lubelska rozpoczęła swoje pierwsze amerykańskie tournée, a także realizowała prawykonania dzieł współczesnych polskich kompozytorów, takich jak Mikołaj Górecki czy Paweł Pietruszewski.